آیا گنجشکها بیشتر می دانند؟!

«شمشادهای کویتی» بیش از زیبایی ظاهرشان تهدید کننده سلامتی و اقلیم اند

فرهاد رحمن زاده*: نزدیک به دو دهه است بخش اعظم فضای سبز شهرهای جنوبی به درخت کنوکوپارس(شمشاد کویتی) اختصاص یافته، این گونه گیاهی اوایل دهه ی هشتاد از کشورهای حاشیه خلیج فارس وارد ایران شد و بدلیل خزان پذیر نبودن، فرم پذیری و سریع الرشد بودن، کاشت آن مورد توجه شهرداری ها قرار گرفت.

از آنجا که نگاه اکثر شهرداری ها بلند مدت نیست هر شخصی سکان مدیریت شهری را به دست گرفت می خواهد در دوره کوتاه چهار ساله کارهایش در معرض دید باشد بنابراین سریع الرشد بودن کنوکوپارس مستمسک خوبی بود تا با کاشت آن کارنامه ی درخشانی در جهت توسعه ی فضای سبز از خود به نمایش بگذارد ولو به ضرر نسلهای آینده باشد!

کنوکوپارس مخرب ترین و مضرترین گونه ی گیاهی است و بر خلاف تصور نیاز به آب فراوان داردکه از طریق ریشه دوانیدن در اعماق زمین و اطراف ضمن تامین آب مورد نیاز باعث شوری خاک پیرامون و حتی خشکاندن سفره های آب زیرزمینی می شود در صورتیکه درختان بومی جنوب ایران اعم از نخل، کُنار و گز با گرفتن شوری خاک باعث تقویت آن می شوند بطوری که مابین درختان نخل می توان به کاشت مرکبات و گلهای رز و محمدی پرداخت.

در فصل پاییز گازهای منتشره از شمشاد کویتی بروز آلرژی و آسم را در پی خواهد داشت مضاف بر این در تابستان های گرم مناطق جنوبی باعث تلطیف هوا و کاهش دمای محیط نمی شود چرا که زیر سایه ی کنوکوپارس هوا همیشه دم است در حالیکه سایه ی درختان نخل، کنار و گز از لطافت و خنکای خاصی برخوردار است که هر شهروندی به راحتی می تواند این مقایسه را تجربه کند. نیاز دوبار هرس در طول سال و تحمیل هزینه بر شهرداری ها نیز دلیل دیگری است که باید به کاشت آن خاتمه داد.

نگارنده در شورای چهارم [شهر اوز] بارها با بر شمردن مضرات این گونه گیاهی بر ضرورت سرمایه گذاری بر روی درختان بومی تاکید می ورزیدم اما با این پاسخ مواجه می شدم که آقای شهردار مهندس کشاورزی است و بهتر از ما در این زمینه آگاهی دارد.

حتی به یاد دارم یکی از دوستان، لانه گزینی گنجشک ها بر روی درختان بومی را دلیل اصلی مخالفتش با کاشت این درختان عنوان کرد! هنگام خروج از جلسه در حالی که به استدلال عجیب همکارم فکر می کردم صدای آواز پرندگان توجهم را به سمت درخت لوور بزرگی جلب کرد که میزبان تعداد زیادی گنجشک و بلبل خرما بود؛ نگاهی به چند متر آن سو تر افکندم در کمال تعجب حتی یک پرنده بر روی شمشاد کویتی حیاط شهرداری ندیدم! از آن روز هرچه گشتم تا لانه ای از پرندگان بر روی کنوکوپارس بیابم نیافتم به یاد حرف بزرگترها افتادم که شبها نباید در زیر درخت خوابید چون امکان دارد فرد دچار سرگیجه شود. این اعتقاد پایه ی علمی دارد زیرا انسان نیازمند اکسیژن است و چون درخت در شب اکسیژن از هوا می گیرد و دی اکسید کربن پس می دهد حالت فوق دور از انتظار نخواهد بود؛ آری درختان روزها در اثر عمل فتوسنتز دی اکسید کربن هوا را می گیرند و اکسیژن تولید می کنند و شبها در اثر عمل تنفس به میزان  ده درصد اکسیژن تولیدی در روز دی اکسید کربن پس می دهند. درعین حال استثنائاتی نیز وجود دارد مثلا برخی گیاهان آپارتمانی مانند پتوس، آلویه ورا، سانسوریا(برگ شمشیری) در شب نیز اکسیژن تولید می کنند بنابراین امکان اینکه گیاهی مانند شمشاد کویتی در شب بیش از حد متوسط دی اکسید کربن تولید کند نیز وجود دارد.

با توجه به اینکه پرنده نیز مانند انسان و بر خلاف گیاه شبها نیز به اکسیژن نیازمند است شاید دلیل اصلی پرهیز از آشیان سازی برروی شمشاد کویتی را عدم اکسیژن کافی و وجود دی اکسید کربن بیش از حد مجاز دانست که اگر چنین باشد باید گفت گنجشک ها بهتر از ما می دانند.

حال اگر روزی فرا رسد که از مراجع قانونی و بهداشتی دستور ریشه کنی این گونه ی گیاهی صادر شود چه کسانی باید پاسخگوی مردمی باشند که عوارض پرداختی شان اینگونه حیف و میل شده است؟! کدام صاحب مدرک دانشگاهی اما فاقد تخصص پاسخگو خواهد بود؟!

به امید روزی که تخصص و دانش جایگاه واقعی خود را در جامعه بازیابد و داشتن مدرک تحصیلی به تنهایی ملاک متخصص و کارشناس بودن افراد قرار نگیرد.

*عضو شورای چهارم و پنجم شهر اوز