شورایی با ظرفیت‌های مناسب اما دور از متن جامعه/ تحلیلی بر ظرفیت‌ها و فعالیت‌های شورای «فرهنگ عمومی»

انتشار در۲۵ خرداد ۱۳۹۶ ساعت ۱۱:۱۲ ق.ظ سرویس:عناوین اصلی 2 دیدگاه 30 بازدید

تحلیلی بر فعالیت‌های شورای فرهنگ عمومی لارستان و سخنان فرماندار در جلسه اخیر این شورا

شورایی با ظرفیت‌های مناسب اما دور از متن جامعه

دانیال افتخاری: در اینکه می‌توان مقوله «فرهنگ» را با جلسه، بخشنامه و دستورالعمل مدیریت یا اصلاح کرد، بسیاری از بزرگان و روشنفکران تردید کرده‌اند؛ اما نمی‌توان به کلی اثر آنها را نادیده گرفت. در کشوری که روز به روز جلسه و همایش و سخنرانی و… در مقولات گوناگون رو به فزونی می‌رود!، برای وادی فرهنگ هم انتظار بیشتر از اینها نمی‌رود؛ از سوی دیگر وجود برخی قوانین و دستورالعمل‌ها آن هم در جهت آسان‌سازی امور- مادامی که در پی تحمیل و نهادینه سازیِ یک ایدئولوژی خاص و نفی تکثر و تنوع فرهنگی نباشد- البته قطعاً به حال «فرهنگ» مفید خواهد بود.

بیان معضل، ارائه راهکار

در هفته‌ای که گذشت، فرماندار لارستان در جلسه «شورای فرهنگ عمومی» این شهرستان، سخنانی بیان کرد که بخش‌هایی از آن قابل تأمل و بررسی بود. او در این جلسه از پایین بودن زمان کار مفید و ضعف «وجدان کاری» در بیشتر ادارات و به‌طور کلی سیستم اداری کشور ابراز تأسف کرده و خواستار «فرهنگ‌سازی» شده بود. از توجه عمیق به برخی واژگان که بگذریم، نکته‌ی مورد اشاره‌ی فرماندار صحیح به نظر می‌رسد… اتفاقاً همین جا بد نیست نگاهی به برخی مواد آیین‌نامه شوراهای فرهنگ عمومی شهرستان‌ها ^* (مصوب ۱۳۸۵/۳/۲) بیندازیم. بند «الف» از وظایف این شورا می‌گوید: «بررسی معضلات و ویژگی‌های فرهنگی که در جامعه شهری و روستایی آن منطقه وجود دارد، و ارائه راهکارهای مناسب برای رفع این معضلات و انعکاس آن به شورای فرهنگ عمومی استان».

البته همه می‌دانیم که موضوع پایین بودن ساعات کار مفید و بهره‌وری در سیستم اداری، مختص یک شهرستان یا منطقه نیست، هرچند که ممکن است در بعضی مناطق با ویژگی‌های خاص اقلیمی، فرهنگی و روانشناختی این معضل جدی‌تر باشد. به هرحال فرماندار محترم یا دیگر مسئولانی که به موضوعی اینچنینی- به‌درستی- اشاره می‌کنند، لازم است راهکارهایی نیز ارائه دهند تا شاید شاهد رفع معضل باشیم.

به اعتقاد من نخستین و ساده‌ترین راهکار برای اصلاح بعضی معضلات اداری، استفاده بیشتر و جدی‌تر از اهرم‌های نظارتی و بازرسی است؛ البته به شرط آنکه در این میان تنها «قانون» نقش بازی کند!. فرماندار به عنوان بالاترین مقام اجرایی در یک شهرستان و همچنین امام جمعه به عنوان یک مقام روحانی و مذهبی مهم، می‌توانند ضمن بازدیدهای سرزده یا حتی برنامه‌ریزی شده از ادارات و نهادهای شهرستان، تا اندازه‌ای بر روند کاری آنها نظارت کنند. البته این مسأله ساده‌ترین راهکار است و شاید نتواند معضلی که جناب فرماندار بر آن تأکید جدی کرده، کاملاً برطرف کند. اما همین راهکار ساده را هم هیچ‌کدام از فرمانداران این شهرستان جدی نگرفته‌اند و یا اینکه تنها در برهه‌ای کوتاه و به‌طور موقتی پیاده کرده‌اند. متأسفانه در این شهرستان به‌ویژه در شهر لار، بسیاری از مردم، مسئولان و بزرگان درگیر رودربایستی‌ها و مصلحت‌اندیشی‌های ناصواب هستند، و همین ویژگی بد هم می‌تواند بر معضلات پیش‌گفته اثر منفی داشته باشد.

روش‌های سلبی در کنار اقدامات ایجابی

به هر ترتیب، در کنار تلاش برای ایجاد روابطی صمیمانه، محترمانه و تعاملی و به دور از تظاهر میان نهادها، سازمان‌ها، تشکل‌ها و مردم از طریق شکستن برخی تابوهای رسمی و خشک اداری (بروکراسی)، گاهی بهره‌گیری از روش‌های نظارتی و سلبی- البته در چارچوب قانون و اخلاق- لازم و ضروری است تا بتوان اندکی از معضلات سیستم فربه و تنبلِ اداری- چه از جهت تعاملات درونی و چه از لحاظ ارتباط با مردم و ارباب رجوع- کم کرد. حداقل در سطح شهرستان، فرماندار محترم می‌تواند با اندکی قاطعیت و تدبیر، نظارت مستمر بر ادارات و نهادها و بهره‌گیری از مشاورانی امین و فعال در سطح شهر و شهرستان، فرهنگ کار و تلاش مسئولانه، عالمانه و جهادی را در سیستم اداری تا حدی نهادینه کند. البته خود جناب حسنی از زمان حضور در لارستان چندین بار در سخنرانی‌ها به عناوین مختلف، بر این موضوع تأکید کرده‌اند که به‌جای وابسته بودن مسئولان به کارها، دستورالعمل‌ها و قوانین بالادستی، باید بیشتر نگاهشان به ظرفیت‌های منطقه‌ای و رفع معضلات با نسخه‌هایی سازگار با محیط همین منطقه باشد. تجربه‌ی بعضی استان‌ها و شهرستان‌های شاخص و برترِ کشور هم ثابت کرده که این کار شدنی است.

شورایی که می‌تواند تأثیرگذار باشد…

نکته دیگری که لازم است به آن بپردازیم، نفس وجود شورای فرهنگ عمومی در سطح شهرستان و فواید آن است. شورایی که از افراد مهمی همچون فرماندار، رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، رییس سازمان تبلیغات اسلامی و امام جمعه تشکیل شده، قطعاً تصمیماتش می‌تواند اثرگذار باشد، به شرط آنکه سه نفر از فعالان فرهنگی از میان مردم و یکی از اصحاب رسانه به درستی از میان افراد جامع الاطراف شهرستان که وابسته به یک گروه و حزب خاص نباشند، برگزیده شوند. اما یکی از معایب این شورای مهم در لارستان، اطلاع‌رسانی ضعیف از محتوا و دستور جلسات برای مردم است؛ نه اینکه کل مذاکرات و بحث‌ها ضروری باشد، اما حداقل مصوبات و تصمیمات جلسات شورای فرهنگ عمومی باید به آگاهی عموم جامعه برسد تا بدانند که اعضا و مسئولان اصلی شهرستان چه نسخه‌ای برای آنان پیچیده‌اند!.

مسأله‌ی دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، بند «ب» آیین‌نامه‌ی این شوراست که نظرم را به خود جلب کرد؛ «تلاش برای حذف سنت‌های غلط رایج و تشویق مردم بر حفظ و تقویت ارزش‌های دینی، مذهبی و فرهنگی منطقه». حقیقتاً لازم است از رییس و اعضای شورای فرهنگ عمومی لارستان پرسید که: برای حذف یا اصلاح سنت‌های غلطی که اتفاقاً با رفتارهای مردم این منطقه خو کرده، چه کرده‌اند؟ شاید اینجا مجال بحث و تحلیل نباشد، اما هیچ‌کس نمی‌تواند وجود این سنت‌ها و بعضاً خرافات را انکار کند؛ سنت‌هایی که متأسفانه سبب گسست شدیدی میان نسل جدید و قدیم در لارستان شده است و نسل جوان و میانسال ما را به راهی انداخته که هرچند مؤلفه‌های زندگی خوب و مدرن را در خود دارد اما گسست کامل آن از برخی سنت‌های نیک گذشته، جزء معایب بزرگ این راه است… بگذریم و تحلیل بیشتر را به اهل فن به‌ویژه جامعه‌شناسان واگذاریم، اما آنچه به عنوان راهکار در پایان این تحلیل کوتاه می‌توانم مطرح کنم آن است که شورای فرهنگ عمومی باید اندکی از چارچوب‌های رسمی و اداری خارج شده و به متن جامعه بیاید و بتواند ارتباط مطلوبی با توده مردم به‌ویژه نخبگان و برگزیدگان علمی، فرهنگی و هنری شهرستان (نه فقط مرکز شهرستان) برقرار کند تا بتواند بازتاب دهنده‌ی خوبی برای دغدغه‌های فرهنگی همه اقشار جامعه باشد.

   * برای دیدن متن کامل آیین‌نامه شورای فرهنگ عمومی به اینجا مراجعه کنید