نکاتی تکمیلی پیرامون مسجد چهاربرکه/پاسخ انتقادی ابوذر سوری به مقاله بیغرض – اردشیری

انتشار در۱۲ خرداد ۱۳۹۶ ساعت ۱۲:۰۶ ب.ظ سرویس:برگزیده ها یک دیدگاه 165 بازدید

نکاتی تکمیلی پیرامون مسجد چهاربرکه

* پاسخ ابوذر سوری به مقاله «تاملی بر ساخت چهاربرکه و مسجد بازار قیصریه لار» (از فائزه اردشیری و بهزاد بیغرض)

با سلام خدمت تمامی مردم لارستان کهن و آرزوی قبولی طاعات و عبادات همه شما در این ماه عزیز. روز گذشته در سایت آفتاب لارستان مقاله ای درج شد که مقاله بنده در رابطه با اولین و قدیمی ترین مسجد روی آب ایران در لار را زیر سؤال برد…. در این یادداشت قصد دارم نکاتی را در این رابطه بیان نموده و قضاوت را به شما مردم فهیم واگذار کنم:

۱- آب‌انبار وزیر یزد که در مقاله عنوان شده متعلق به سده ۱۲ ه.ق است؛ پس قدمت آن با مسجد چهاربرکه یا حاج رجب‌علی موحدی لار قابل قیاس نبوده و همچنین در مورد ساختمان مسجد آن اطلاعاتی در دسترس نیست.

۲- در اردکان یزد هم عنوان شده که مساجدی بر روی آب‌انبار ساخته شده است، اولاً قدمت آنها ذکر نشده (طبق گفته مسئولان میراث فرهنگی استان یزد قدمت آب‌انبارهای اردکان ۴۵۰ سال است؛ یعنی نهایتاً دوره صفوی و البته بیشتر آنها مربوط به دوره قاجار و پهلوی است و ذکر نشده که منظور کدام آب‌انبار است!) و ثانیاً مشخص نیست کلیت مسجد بر روی آب‌انبار ساخته شده باشد یا خیر؟! البته مسجد رضوی در یزد پس از خشک شدن آب‌انبار «جوی هرهر» یعنی در حدود ۵۰ سال پیش بر روی این آب‌انبار ساخته شده است! (امیدوارم چنین مکان هایی را با مسجد چهاربرکه قیاس نکرده باشید!)

۳- ضمناً در مسجد چهاربرکه دو کتیبه وجود دارد، یکی کتیبه مربوط به تعمیر این بنا در سال ۱۳۰۷ ه. ق. توسط مرحوم حاج رجب محمد مهدي (موحدی) است و کتیبه دوم کتیبه گجراتي مربوط به دوره صفویه یعنی سال ۱۰۵۱ ه ق است که به تغییر کاربری به مسجد اشاره دارد. در این مقاله کتیبه سال ۱۳۰۷ ه ق لحاظ شده است. هر چند در این کتیبه هم ذکر شده است که دوباره بنا تغییر کاربری به مسجد داده است، یعنی از ابتدا مسجد بوده و سپس افرادی آن را تصرف کرده اند و دوباره به مسجد تبدیل شده است و کسی که دوباره آن را به غیر از مسجد تبدیل نماید مورد لعن و نفرین واقع شده است…

۴- آب‌انبارهای ۴ راسته یا به عبارت خودمان چهار برکه متعلق به منطقه لارستان بزرگ است و نه جای دیگر. در اکثر نقاط کویری کشور آب‌انبارها گود و دایره ای است و اگر احیاناً موردی از ۴ برکه در جایی دیگر پیدا شود، قطعاً از منطقه لارستان بزرگ الهام گرفته شده است.

۵- ما در ایران هیچ مسجدی نداریم که کلیت آن بر روی آب بنا شده باشد؛ هر چند مساجد جامع اصفهان و یزد و نایین بر روی قنات ساخته شده اند و پایاب از زیر قسمتی از ساختمان آنها می گذرد. اما به هیچ وجه من الوجوه کلیت ساختمان  مانند مسجد چهاربرکه خودمان بر روی آب بنا نشده است.

۶- قدمت چهاربرکه طبق گفته های آقای عابدی راد (یکی از نویسندگان «تاریخ مفصل لارستان») به قرون اولیه اسلامی بر می گردد. اما طبق کتیبه ای که هم اکنون در مسجد قرار دارد (با مراجعه به مسجد می توانید آن را مشاهده نمایید) در سال ۱۰۵۱ه. ق یعنی ۳۸۷ سال قبل تغییر کاربری به مسجد داده است.

۷- ذکر عنوان اولین و قدیمی ترین مسجد به قدمت بسیار زیاد این بنا بر می گردد نه صرفاً تنهاترین بودن… . به ضرس قاطع عرض می کنم هیچ مسجدی در ایران به این شیوه و این قدمت ساخته نشده است که تمام ساختمان بر روی آب باشد و شما بر روی آب ایستاده باشید و نماز را به جا آورید. اگر کسی مسجدی می شناسد که با این معماری و قدمت ساخته شده باشد، خوشحال می شوم که در موردش بدانم، چرا که خود را بی عیب و نقص نمی دانم و هر کسی ممکن است اشتباه کند و اتفاقا دوست دارم اشتباهاتم را متوجه شده و آنها را اصلاح نمایم.

۸- قبل از درج این مقاله در سایت آفتاب لارستان، کلیت و اطلاعات آن به تأیید آقای عابدی راد یکی از برجسته ترین پژوهشگران در حیطه تاریخ و تمدن لارستان کهن رسیده است.

۹- نگارندگان محترم؛ شما که چنین مقاله پرمغزی داشتید، چرا پیش از این، آن را در سایت درج ننمودید که به اطلاع همه مردم لارستان کهن برسد و این مکان را بهتر بشناسند؟! ضمناً شما بزرگواران، لطفاً مقاله تان را با عنوان اصلی خودش در نشریات دیگر چاپ کنید نه با عنوان «مسجدی بر روی آب» که ابتدا این عنوان را بنده بکار بردم و این مصداق واقعی حق الناس است.

۱۰- نکته پایانی و مهم؛ نمی دانم هدف از درج این مقاله در نقض مقاله بنده چه بوده است؛ اگر صرفاً گوشزد به بنده باشد که در حیطه معماری ورود نکنم، باید خدمت شما عرض کنم که بنده پس از تحقیقات بسیار و پرس و جو از افراد متخصص این مقاله را نوشتم. البته قبول دارم که بنده متخصص نیستم اما در حد توانم برای معرفی آثار بی نظیر شهر و دیارم تلاش می کنم، چرا که طبق تحصیلات و تخصص، وظیفه خود می دانم… اما امیدوارم هدف از درج این مقاله، کوچک جلوه دادن آثار بی نظیر شهرمان نباشد (کما اینکه خود کوچک بینی در بین بعضی مردم این منطقه موج می زند!) که نه تنها بنده بلکه هیچ فرد لارستانی این را بر نمی تابد.

به امید پیشرفت و توسعه و آبادانی هر چه بیشتر لارستان بزرگ در تمامی زمینه ها و بالاخص صنعت گردشگری…

فرزند کوچک لارستان بزرگ/ ابوذر سوری، کارشناس ارشد مدیریت و برنامه ریزی جهانگردی